Najczęstsze pytania budowlańców przed podjęciem pracy w Niemczech

1. Czy formularz A1 jest potrzebny, nawet jeśli chodzi tylko o krótkotrwałą pracę?

Tak, formularz A1 jest zawsze obowiązkowy. 

Jest to dokument potwierdzający, że pracownik lub osoba samozatrudniona jest objęta ubezpieczeniem społecznym w swoim kraju macierzystym. Formularz ten jest wymagany także w przypadku krótkotrwałej pracy w innym kraju UE – w tym w Niemczech.

Nie ma znaczenia, czy chodzi o bardzo krótkie, kilkudniowe zlecenie, czy o projekt trwający kilka miesięcy. Bez formularza A1 narażasz się na ryzyko:

• kar pieniężnych od niemieckich urzędów (nawet w wysokości kilku tysięcy euro),
• zakazu wstępu na teren budowy,
• problemów podczas kontroli podatkowej lub innej.

Wskazówka: o formularz A1 wnioskuje pracodawca dla swojego pracownika, lub osoba samozatrudniona załatwia go sama poprzez odpowiednią instytucję w kraju, w którym jest zarejestrowana (w Polsce jest to ZUS).

2. Czy potrzebne jest posiadanie niemieckiej działalności gospodarczej, czy wystarczy „krajowa”?

W zdecydowanej większości przypadków wystarczy działalność gospodarcza w kraju pochodzenia.

Jeżeli pracujesz na budowie krótkoterminowo jako podwykonawca (na przykład na podstawie umowy o dzieło), twoje potrzeby w pełni pokryje działalność gospodarcza w kraju pochodzenia. Ale uwaga – aby twoja praca była legalna, potrzebujesz niemieckiego numeru podatkowego Steuernummer.

Musisz jednak załatwić obowiązkowe formalności – oprócz numeru podatkowego jest to przede wszystkim wspomniany formularz A1.

Z drugiej strony, jeśli:

• planujesz pracować długoterminowo bezpośrednio w Niemczech,
• zawierasz umowy z niemieckimi klientami jako główny wykonawca,
• nie prowadzisz działalności w innym kraju (np. fakturujesz wyłącznie do Niemiec),

w pewnych przypadkach może być dla ciebie korzystne założenie niemieckiej działalności gospodarczej – tzw. Gewerbe.

W niektórych przypadkach może tego wymagać również niemiecki partner, jednak nie jest to regułą. Należy pamiętać, że założenie niemieckiej działalności gospodarczej wiąże się z dodatkowymi obowiązkami podatkowymi i składkowymi.

Uwaga: niemieckie urzędy dokładnie kontrolują, czy działalność nie wykazuje cech tzw. „zależnej pracy” lub Schwarzarbeit – czyli czy w rzeczywistości nie jesteś pracownikiem, który pracuje na własną działalność gospodarczą. W takim przypadku grozi kara finansowa lub przekształcenie statusu na umowę o pracę.

3. Czy wymagana jest rejestracja w ZOLL?

Tak – przede wszystkim dotyczy to firm, które wysyłają swoich pracowników na budowę do Niemiec.

Zollamt (niemiecki urząd celny) kontroluje nielegalne zatrudnianie i tzw. „pracę na czarno” (Schwarzarbeit). Każdy, kto wysyła pracowników na budowy w Niemczech, musi ich wcześniej zgłosić za pośrednictwem portalu Finanzkontrolle Schwarzarbeit (FKS).

Ważne: rejestracja musi być dokonana przed rozpoczęciem pracy na budowie, nie po fakcie. W przypadku naruszenia grożą wysokie kary finansowe lub nawet zakaz kontynuowania działalności.

4. Gdzie płacę podatek, jeśli pracuję na budowie w Niemczech?

Podatek płacisz w Niemczech.

W zależności od twojej rezydencji podatkowej możesz być zobowiązany do wykazania dochodu także w polskim zeznaniu podatkowym. Nie musisz jednak obawiać się podwójnego opodatkowania – Niemcy i Polska mają podpisaną umowę w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Należy rozróżnić między płaceniem (odprowadzaniem) podatku dochodowego a wykazywaniem tych dochodów w zeznaniu podatkowym.

Zgodnie z europejskimi przepisami podatkowymi, twój globalny dochód podlega opodatkowaniu (poprzez złożenie zeznania podatkowego) w kraju, w którym masz rezydencję podatkową.

Jeśli fizycznie przebywasz w Niemczech na budowie i pracujesz tam co najmniej 183 dni (czyli 6 miesięcy) w roku kalendarzowym, twoja rezydencja podatkowa przypada właśnie tam. Oznacza to, że swój globalny dochód (w tym również dochody ze Polski itp.) opodatkowujesz w Niemczech.

W przeciwnym razie wykazujesz go w zeznaniu podatkowym w kraju macierzystym, czyli w Polsce.

Zalecenie: jeśli nie jesteś pewny, skonsultuj swoje obowiązki podatkowe z ekspertem znającym niemieckie przepisy. Nieprawidłowe opodatkowanie może prowadzić do sankcji lub problemów przy kolejnej pracy.

Podsumowanie: praca w Niemczech wymaga przygotowania, nie tylko narzędzi.

Budowa w Niemczech jest dla wielu naszych rodaków atrakcyjną okazją – ale tylko wtedy, gdy masz wszystkie formalności w porządku.

Bez odpowiednich dokumentów i przestrzegania przepisów grożą ci nie tylko sankcje, ale także utrata reputacji lub nawet zakaz prowadzenia działalności. 

Jeśli planujesz pracować na budowie w Niemczech – jako firma lub osoba samozatrudniona – poświęć odpowiedni czas na przygotowanie.

Jeżeli nie jesteś pewny, jakie obowiązki cię czekają, nie wahaj się poprosić o doradztwo i uzyskaj odpowiedzi na swoje pytania, zanim rozpoczniesz aktywną pracę w Niemczech. Jak mówi przysłowie: dwa razy mierz, raz tnij.